Ebola

Hol ko woni ñawu Ebola?

Jooni non, ko woni ñawu Ebola? Innde Ebola ndee holko nde firti ? hol tuma e hotoo nguu ñawu anndaa? Wirus Ebola: so tawii ko konngol « Virus » ngol, ngol firti ko tooke, ko kullel ñawu ko ɗuum waɗi e ngol ɓasee e kala innde ñawu. Ko ñawu bonngu, hulɓiniingu, raaɓoowu. So tawii ko innde Ebola ndee, nde ɓaŋaa ko e innde caanngol gonngol takko saare wi’eteende Yambuku wonnde nano e Hawtaandi Konngo Demokrasiyankoori Kinsasa « République Démocratique du Congo ». So tawii ko tuma e hoto nguu ñawu anndaa, nguu ñawu anndaa ko he hitaande 1976 e nokkuure wonnde nano he ngenndi Konngo Kinsaasa. Ko ñawndoowo, doftooruujo Beljiknaajo bi’eteeɗo Peter Piot gonɗo he ñawndirde heeroriinde ñabbuuji ngenndiiji bulɗi/gulɗi/wulɗi to saare wi’eteende Antwerp « Anvers », ko oo anndini adunaaru nduu goodal nguu ñawu he hitaande 1976, caggal/ɓaawo nde ngu boomi/halki ko wonata yimɓe 280 e ndeer 318 ɓe nguu ñawu nanngunoo.

Maandeeji Ebola

Nguu ñawu ko dogu-reedu wontungu fero wondungo e nguli ɓanndu (paawngal) toowuki sanne e tuure ƴiiƴam. Haa hannde lekki nguu ñawu heɓaaka kono wiɗtooɓe no jokki golle. Ko ɗum waɗi ko reentaare tun waawata danndude neɗɗo e ñawu ngun: serindaare ñawuɓe ɓen, sooɗagol heewngol, ubbugol maayɓe ɓen hara feewnaali ɓe ekn.