Jump to content

Dawda Kairaba Jawara

Iwde to Wikipedia
Dawda Kairaba Jawara
ɓii aadama
Jinsugorko Taƴto
Ɓii-leydiyankaakuGammbi Taƴto
InditirdeDawda Kairaba Jawara Taƴto
InndeDawda Taƴto
Innde ɓesnguJawara Taƴto
Ɗuubi daygo16 Duujal 1924 Taƴto
ƊofordeBarajally Taƴto
Date of death27 Juko 2019 Taƴto
Place of deathFajara Taƴto
Dee/goriiwoChilel Jawara, Augusta Jawara Taƴto
WoldeInngilisjo, Arabic Taƴto
Sana'ajingaɗoowo siyaasaje Taƴto
Position heldPresident of the Gambia, Prime Minister of The Gambia, Member of the House of Representatives of Gambia Taƴto
Janngi toAchimota School, University of Glasgow, University of Liverpool Taƴto
Honorific prefixSir Taƴto
Member of political partyPeople's Progressive Party Taƴto
DiinaDiina Lislaama Taƴto
Award receivedKnight Grand Cross of the Order of St Michael and St George, Grand Cross of the National Order of Mali, Grand Collar of the Order of Prince Henry, Knight Bachelor Taƴto

Dawda Kairaba Jawara (16 May 1924 – 27 August 2019)[1]. Politicien Gammbinaajo gonnooɗo gardiiɗo jaagorɗe leydi ndii gila 1962 haa 1970. Caggal ɗuum o woni hooreejo leydi Gambie gadano gila 1970 haa 1994[2]. Dawda Kairaba Jawara jibinaa ko Barajally e hitaande 1924. O janngii to Banjul e Ganaa, caggal ɗuum o janngi ko faati e doktoor daabaaji to Angalteer.

O arti Gammbi e hitaande 1953, o golliima e safaara daabaaji. O naati politik, o woni hooreejo lannda PPP, o toɗɗaa gardiiɗo jaagorɗe e hitaande 1962. O ardii leydi Gammbi haa heɓti jeytaare mum hitaande 1965, o laati hooreejo lesdi ndin arandeejo nder hitaande 1970. E hitaande 1981, o daɗi e kuudetaa e ballal Senegaal, o ardi e Konfederaasiyoŋ Senegaambi. O wonii hooreejo leydi haa o liɓi laamu e hitaande 1994 nde Yahya Jammeh waɗi kuudetaa. Jawara wuuri ko e eggude hade mum hootde galle mum e hitaande 2002. O maayi ko e hitaande 2019.

Cukaagu e jaŋde leslesre

[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]

Dawda jawara jibinaa ko hitaande 1924 to Barajally tenda. Baaba makko ko Almami Jawara, yumma makko ko Mamma Fatty. Ko kanko woni cakkitiiɗo e ɓiɓɓe yumma makko, o naati duɗal Arab fee janngude Quraana. Ee ballal sehil baaba makko, hono Ebrima Youma Jallow, o winnditii e duɗal leslesal Mohammedan to Bathurst (hannde Banjul). Caggal ɗuum o jokki haa duɗal jaaɓi haaɗtirde. Caggal nde o timmini jaŋde makko o golliima seeɗa e nurseyaa gal. o janngi ganndal to duɗal jaaɓi haaɗtirde Achimota to Gold Coast (hannde Gana)[3]. Caggal ɗuum o dañi ballal fee janngude safaara daabaaji to duɗal jaaɓi haaɗtirde Glasgow to Scotland. Nde o woni to Glasgow, o fuɗɗi won deh e politik, o naati e fedde janngooɓe Afrik e fedde janngooɓe lannda Labour. O timmini jaŋde makko to bannge safaara daabaaji e hitaande 1953. Caggal ɗuum o heɓi dipolom makko to duɗal jaaɓi haaɗtirde Edinburgh e hitaande 1957[3].

Gardiiɗo jaagorɗe (1962-1970)

[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]

Dawda Jawara wonti gardiiɗo jaagorɗe leydi ndii e hitaande 1962 caggal nde lannda PPP heɓi wooteeji ɗi. E hitaande 1963 Gammbi heɓi laamu hoore mum. He ñalnde 18 February 1965, leydi ndi heɓi ndimaagu mum timmungu e Angalteer e jam.

Hooreejo leydi (1970 haa 1994)

[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]

E hitaande 1970 Gammbi wonti ndenndaandi, Jawara toɗɗaa hooreejo leydi gadano. O woni e laamu fotde duuɓi capanɗe tati, omo toppitii deeƴre politik, demokaraasi lanndaaji keewɗi, e ƴellitaare seeɗa-seeɗa. Caɗeele ɓurɗe teeŋtude e gardagol Jawara ko e hitaande 1981 nde kuudetaa fuɗɗii. E ballal laamu Senegaal, kuudetaa foolaa caggal hareeji bonɗi e maayɓe heewɓe[4]. Jawara jokki e wonde hooreejo leydi haa hitaande 1994. Nde kuudetaa militeer tawi ko Yahya Jammeh ardii ɗum, itti mo e laamu [5].

Caggal Hooreejo leydi yaagal

[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]

Caggal kuudetaa militeer 1994 Jawara naati eggude to Senegaal, caggal ɗuum hoɗi to leydi Angalteer. E hitaande 2002, hooreejo leydi Jammeh yaafi mo, o arti Gammbi, o woppi politik. Jawara wuuri ko e deeƴre e nder retireede haa o sankii ñalnde 27 ut 2019 tawi omo yahra e duuɓi 95[6].

  1. Ceesay, Hassoum (10 September 2020). "Alhaji Sir Dawda Kairaba Jawara (1924–2019), FRCVS: the Scientist-President". The Point. Retrieved 21 May 2025.
  2. https://www.africanews.com/2019/08/27/the-gambia-s-first-president-dawda-jawara-dies-aged-95-official/
  3. 3.0 3.1 https://gambiana.com/sir-dawda-kairaba-jawara-his-politics-leadership-and-legacy/
  4. https://thepoint.gm/africa/gambia/headlines/how-31st-july-1981-coup-detat-thwarted-by-pro-jawara-forces
  5. https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/00358539508454237
  6. https://www.rfi.fr/en/africa/20190828-father-gambia-dawda-jawara-dies-aged-95-independence-jammeh


 
Leydi e Afirik

Aljeri | Anngolaa | Benen | Boosuwaana | Burkina Faso | Burunndi | Caadi |Eritereya | Gabon | Gammbi | Gana | Gine | Gine-Bissaawo | Gine Ekwatoriyal | Kamerun | Kapu Werde | Keniya | Kodduwaar | Labiriyaa | Maali | Mozammbik | Muritani | Namibiya | Niiser | Niiseriya | Sarliyon | Senegaal | Somaaliya | Togo