Dawda Kairaba Jawara
| Jinsu | gorko |
|---|---|
| Ɓii-leydiyankaaku | Gammbi |
| Inditirde | Dawda Kairaba Jawara |
| Innde | Dawda |
| Innde ɓesngu | Jawara |
| Ɗuubi daygo | 16 Duujal 1924 |
| Ɗoforde | Barajally |
| Date of death | 27 Juko 2019 |
| Place of death | Fajara |
| Dee/goriiwo | Chilel Jawara, Augusta Jawara |
| Wolde | Inngilisjo, Arabic |
| Sana'aji | ngaɗoowo siyaasaje |
| Position held | President of the Gambia, Prime Minister of The Gambia, Member of the House of Representatives of Gambia |
| Janngi to | Achimota School, University of Glasgow, University of Liverpool |
| Honorific prefix | Sir |
| Member of political party | People's Progressive Party |
| Diina | Diina Lislaama |
| Award received | Knight Grand Cross of the Order of St Michael and St George, Grand Cross of the National Order of Mali, Grand Collar of the Order of Prince Henry, Knight Bachelor |
Dawda Kairaba Jawara (16 May 1924 – 27 August 2019).[1] Politicien Gammbinaajo gonnooɗo gardiiɗo jaagorɗe leydi ndii gila 1962 haa 1970. Caggal ɗuum o woni hooreejo leydi Gambie gadano gila 1970 haa 1994.[2] Dawda Kairaba Jawara jibinaa ko Barajally e hitaande 1924. O janngii to Banjul e Ganaa, caggal ɗuum o janngi ko faati e doktoor daabaaji to Angalteer.
O arti Gammbi e hitaande 1953, o golliima e safaara daabaaji. O naati politik, o woni hooreejo lannda PPP, o toɗɗaa gardiiɗo jaagorɗe e hitaande 1962. O ardii leydi Gammbi haa heɓti jeytaare mum hitaande 1965, o laati hooreejo lesdi ndin arandeejo nder hitaande 1970. E hitaande 1981, o daɗi e kuudetaa e ballal Senegaal, o ardi e Konfederaasiyoŋ Senegaambi. O wonii hooreejo leydi haa o liɓi laamu e hitaande 1994 nde Yahya Jammeh waɗi kuudetaa. Jawara wuuri ko e eggude hade mum hootde galle mum e hitaande 2002. O maayi ko e hitaande 2019.
Cukaagu e jaŋde leslesre
[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]Dawda jawara jibinaa ko hitaande 1924 to Barajally tenda. Baaba makko ko Almami Jawara, yumma makko ko Mamma Fatty. Ko kanko woni cakkitiiɗo e ɓiɓɓe yumma makko, o naati duɗal Arab fee janngude Quraana. Ee ballal sehil baaba makko, hono Ebrima Youma Jallow, o winnditii e duɗal leslesal Mohammedan to Bathurst (hannde Banjul). Caggal ɗuum o jokki haa duɗal jaaɓi haaɗtirde. Caggal nde o timmini jaŋde makko o golliima seeɗa e nurseyaa gal. o janngi ganndal to duɗal jaaɓi haaɗtirde Achimota to Gold Coast (hannde Gana).[3] Caggal ɗuum o dañi ballal fee janngude safaara daabaaji to duɗal jaaɓi haaɗtirde Glasgow to Scotland. Nde o woni to Glasgow, o fuɗɗi won deh e politik, o naati e fedde janngooɓe Afrik e fedde janngooɓe lannda Labour. O timmini jaŋde makko to bannge safaara daabaaji e hitaande 1953. Caggal ɗuum o heɓi dipolom makko to duɗal jaaɓi haaɗtirde Edinburgh e hitaande 1957.[3]
Gardiiɗo jaagorɗe (1962-1970)
[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]Dawda Jawara wonti gardiiɗo jaagorɗe leydi ndii e hitaande 1962 caggal nde lannda PPP heɓi wooteeji ɗi. E hitaande 1963 Gammbi heɓi laamu hoore mum. He ñalnde 18 February 1965, leydi ndi heɓi ndimaagu mum timmungu e Angalteer e jam.
Hooreejo leydi (1970 haa 1994)
[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]
E hitaande 1970 Gammbi wonti ndenndaandi, Jawara toɗɗaa hooreejo leydi gadano. O woni e laamu fotde duuɓi capanɗe tati, omo toppitii deeƴre politik, demokaraasi lanndaaji keewɗi, e ƴellitaare seeɗa-seeɗa. Caɗeele ɓurɗe teeŋtude e gardagol Jawara ko e hitaande 1981 nde kuudetaa fuɗɗii. E ballal laamu Senegaal, kuudetaa foolaa caggal hareeji bonɗi e maayɓe heewɓe.[4] Jawara jokki e wonde hooreejo leydi haa hitaande 1994. Nde kuudetaa militeer tawi ko Yahya Jammeh ardii ɗum, itti mo e laamu. [5]
Caggal Hooreejo leydi yaagal
[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]Caggal kuudetaa militeer 1994 Jawara naati eggude to Senegaal, caggal ɗuum hoɗi to leydi Angalteer. E hitaande 2002, hooreejo leydi Jammeh yaafi mo, o arti Gammbi, o woppi politik. Jawara wuuri ko e deeƴre e nder retireede haa o sankii ñalnde 27 ut 2019 tawi omo yahra e duuɓi 95.[6]
Tuugnorgal
[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]- ↑ Ceesay, Hassoum (10 September 2020). "Alhaji Sir Dawda Kairaba Jawara (1924–2019), FRCVS: the Scientist-President". The Point. Retrieved 21 May 2025.
- ↑ https://www.africanews.com/2019/08/27/the-gambia-s-first-president-dawda-jawara-dies-aged-95-official/
- 1 2 https://gambiana.com/sir-dawda-kairaba-jawara-his-politics-leadership-and-legacy/
- ↑ https://thepoint.gm/africa/gambia/headlines/how-31st-july-1981-coup-detat-thwarted-by-pro-jawara-forces
- ↑ https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/00358539508454237
- ↑ https://www.rfi.fr/en/africa/20190828-father-gambia-dawda-jawara-dies-aged-95-independence-jammeh
|
Aljeri | Anngolaa | Benen | Boosuwaana | Burkina Faso | Burunndi | Caadi |Eritereya | Gabon | Gammbi | Gana | Gine | Gine-Bissaawo | Gine Ekwatoriyal | Kamerun | Kapu Werde | Keniya | Kodduwaar | Labiriyaa | Maali | Mozammbik | Muritani | Namibiya | Niiser | Niiseriya | Sarliyon | Senegaal | Somaaliya | Togo | |