Ngamo

Ngamo

language, modern language

Subclass of	Bole–Tangale
Lesdi	Naajeeriya
Linguistic typology	subject–verb–object, tonal language
Writing system	Latin script
Ethnologue language status	6a Vigorous

Ngamo (anndiraa kadi Ngamawa, Gamo, Gamawa) ko ɗemngal Afro-Asiyanke kaaleteengal to Nijeer. Ɗemngal Ngamo neeniwal ina jogii ɗemɗe ɗiɗi mawɗe, woni Gudi Ngamo e Yaya Ngamo. Ɗee ɗemɗe ko leƴƴi ceertuɗi ɗii kaalata e nder Gadaka e caggal mum. Ngamo ko tergal e Catal Hirnaange Chadic, ko ɗum waɗi ina jokkondiri e Hausa, ɗemngal ɓurngal mawnude e nder fuɗnaange leydi Najeriya fof. Banndiraaɓe Ngamo ɓurɓe ɓadaade ɗemngal ko, kono, hoɗdiiɓe mum, Karekare, Bole, e Maka.

Ethnologue ina rokka limoore 60 000 ko limoore haalooɓe Ngamo, ɗum wayi ko no huunde nde alaa hakkille nii. Laamiiɗo aadaaji ɓurɗo teeŋtude e leñol Ngamo ko Mai Gudi, Alhaji Isa Bunuwo, mo ñaawirdu mum woni to Gadaka, fotde 50 kiloomeeteer to fuɗnaange Potiskum.

Ɗemɗe Ngamo ɗee ko ɗiɗi mawɗe, ɗemngal Gudi e ɗemngal Yaya. Ɗemɗe ɗee ina ceerti no feewi e fonologie, morfolooji, e leksikon haa ɗe keerorii wonde ɗemɗe ceertuɗe, kono ina woodi paamondiral laaɓtungal, ko ɗum addanta ɗe renndinde ɗemɗe ɗemngal gootal. Iwdi innde « Ngamo » ndee anndaaka. Ooɗoo ɗaɗol ina huutoree no otonim nii, e hoɗdiiɓe ɗemɗe.

Yimɓe Ngoi Ngamo (m, Ngamo (f) Ngamaye (pl) yimɓe (p) Ngamaye (pl) yimɓe.

Wiɗtooji ko faati e Ngamo

Wiɗtooji ko faati e ɗemngal Ngamo ko Eɓɓaande wiɗtooji ɗemngal Yobe. Ndee eɓɓaande wallitii e njeenaaje ɗiɗi ummoriiɗe e Fedde Ngenndiije Dentuɗe Amerik. Arannde nde, “Laamu caaktuɗo dowri lesdi Naajeeriya, Naajeeriya” (njeɗɗum #BCS-011289, Russell G. Schuh, wiɗitol mawngol), doggi diga hitaande 2001-2004. Ɗiɗaɓol ngol, “Sektirgol ɗemngal, e ñeeñal ɗemɗe, e nder ɗemɗe Hare to bannge worgo-fuɗnaange leydi Najeriya” (jeenaaje #BCS-0553222, Russell G. Schuh, wiɗtoowo mawɗo), dogi gila 2006-2009. Gardiiɗo eɓɓaande ndee e dow dokke ɗiɗi ɗee kala ko Russell G. Schuh, wiɗtoowo mawɗo, e Alhaji Maina Gimba, Direkteer nder leydi. he hitaande 2002-2004, yimɓe emuɓe Ngamo ko Umaru Mamu Goge, Jibir audu Janga dole (haayaaɓe fof Gudi Ngamo), e Isa Adam duara Gashinge (haala Yaya Ngamo). Sabu ŋakkeende waktu e doole, fellitaama e hitaande 2006-2009 ngam waɗtude hakkille e wiɗtooji Ngamo e ɗemngal Gudi, hay so tawii won humpitooji kesi jowitiiɗi e Yaya Ngamo mooftaama e hitaande 2009, e ko ɓuri feccere e geɗe ɗee e nder mooɓondiral naalankaagal Ngamo e hitaande 2009, ko e Yaya Ngamo. Terɗe kippu Ngamo oo ko Umaru Mamu Goge e Jibir Auduun Dole ngam Gudi, Isa Adamuu Gashinge hokki Yaya data data. On njaaraama kadi e HRH Alhaji Isa Bunuwo, Mai Gudi ngam ballal makko e Madu Liman e ɓesngu makko ngam ballal logistik mo alaa ko waawi.