Maali: Ceertol hakkunde baylitte
m Bot: Migrating 173 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q912 (translate me) |
m r2.7.3) (Robot: Adding ace, af, als, am, an, ar, arc, arz, ast, az, ba, bat-smg, bcl, be, be-x-old, bg, bjn, bm, bn, bo, bpy, br, bs, bxr, ca, ce, ceb, ckb, crh, cs, cv, cy, da, de, diq, dsb, dv, ee, el, en, eo, es, et, eu, ext, fa, fi, fiu-vro, fo, fr... |
||
Gorol 29: | Gorol 29: | ||
[[Catégorie:Maali| ]] |
[[Catégorie:Maali| ]] |
||
[[ace:Mali]] |
|||
[[af:Mali]] |
|||
[[als:Mali]] |
|||
[[am:ማሊ]] |
|||
[[an:Mali]] |
|||
[[ar:مالي]] |
|||
[[arc:ܡܠܝ]] |
|||
[[arz:مالى]] |
|||
[[ast:Malí]] |
|||
[[az:Mali]] |
|||
[[ba:Мали]] |
|||
[[bat-smg:Malis]] |
|||
[[bcl:Mali]] |
|||
[[be:Малі]] |
|||
[[be-x-old:Малі]] |
|||
[[bg:Мали]] |
|||
[[bjn:Mali]] |
|||
[[bm:Mali]] |
|||
[[bn:মালি]] |
|||
[[bo:མ་ལི།]] |
|||
[[bpy:মালি]] |
|||
[[br:Mali]] |
|||
[[bs:Mali]] |
|||
[[bxr:Мали]] |
|||
[[ca:Mali]] |
|||
[[ce:Мали]] |
|||
[[ceb:Mali]] |
|||
[[ckb:مالی]] |
|||
[[crh:Mali]] |
|||
[[cs:Mali]] |
|||
[[cv:Мали]] |
|||
[[cy:Mali]] |
|||
[[da:Mali]] |
|||
[[de:Mali]] |
|||
[[diq:Mali]] |
|||
[[dsb:Mali]] |
|||
[[dv:މާލީ]] |
|||
[[ee:Mali]] |
|||
[[el:Μάλι]] |
|||
[[en:Mali]] |
|||
[[eo:Malio]] |
|||
[[es:Malí]] |
|||
[[et:Mali]] |
|||
[[eu:Mali]] |
|||
[[ext:Mali]] |
|||
[[fa:مالی]] |
|||
[[fi:Mali]] |
|||
[[fiu-vro:Mali]] |
|||
[[fo:Mali]] |
|||
[[fr:Mali]] |
|||
[[frp:Mali]] |
|||
[[fy:Maly]] |
|||
[[ga:Mailí]] |
|||
[[gag:Mali]] |
|||
[[gd:Màili]] |
|||
[[gl:Malí - Mali]] |
|||
[[gv:Malee]] |
|||
[[ha:Mali]] |
|||
[[he:מאלי]] |
|||
[[hi:माली]] |
|||
[[hif:Mali]] |
|||
[[hr:Mali]] |
|||
[[hsb:Mali]] |
|||
[[ht:Mali]] |
|||
[[hu:Mali]] |
|||
[[hy:Մալի]] |
|||
[[ia:Mali]] |
|||
[[id:Mali]] |
|||
[[ie:Mali]] |
|||
[[ilo:Mali]] |
|||
[[io:Mali]] |
|||
[[is:Malí]] |
|||
[[it:Mali]] |
|||
[[ja:マリ共和国]] |
|||
[[jv:Mali]] |
|||
[[ka:მალი]] |
|||
[[kab:Mali]] |
|||
[[kg:Mali]] |
|||
[[kk:Мали]] |
|||
[[ko:말리]] |
|||
[[ku:Malî]] |
|||
[[kw:Mali]] |
|||
[[la:Malium]] |
|||
[[lb:Mali]] |
|||
[[li:Mali]] |
|||
[[lij:Mali]] |
|||
[[lmo:Mali]] |
|||
[[ln:Mali]] |
|||
[[lt:Malis]] |
|||
[[lv:Mali]] |
|||
[[mk:Мали]] |
|||
[[ml:മാലി]] |
|||
[[mn:Мали]] |
|||
[[mr:माली]] |
|||
[[mrj:Мали]] |
|||
[[ms:Mali]] |
|||
[[mt:Mali]] |
|||
[[my:မာလီနိုင်ငံ]] |
|||
[[nah:Mali]] |
|||
[[nds:Mali]] |
|||
[[new:माली गाविस, दोलखा जिल्ला]] |
|||
[[nl:Mali]] |
|||
[[nn:Mali]] |
|||
[[no:Mali]] |
|||
[[nov:Mali]] |
|||
[[nso:Mali]] |
|||
[[oc:Mali]] |
|||
[[or:ମାଲି]] |
|||
[[os:Мали]] |
|||
[[pa:ਮਾਲੀ]] |
[[pa:ਮਾਲੀ]] |
||
[[pam:Mali]] |
|||
[[pap:Mali]] |
|||
[[pih:Maali]] |
|||
[[pl:Mali]] |
|||
[[pms:Mali]] |
|||
[[pnb:مالی]] |
|||
[[ps:مالي]] |
|||
[[pt:Mali]] |
|||
[[qu:Mali]] |
|||
[[ro:Mali]] |
|||
[[roa-rup:Mali]] |
|||
[[ru:Мали]] |
|||
[[rw:Mali]] |
|||
[[sa:माली]] |
|||
[[sah:Мали]] |
|||
[[sc:Mali]] |
|||
[[scn:Mali]] |
|||
[[sco:Mali]] |
|||
[[se:Mali]] |
|||
[[sg:Malïi]] |
|||
[[sh:Mali]] |
|||
[[si:මාලි]] |
|||
[[simple:Mali]] |
|||
[[sk:Mali]] |
|||
[[sl:Mali]] |
|||
[[sn:Mali]] |
|||
[[so:Maali]] |
|||
[[sq:Mali]] |
|||
[[sr:Мали]] |
|||
[[ss:IMali]] |
|||
[[st:Mali]] |
|||
[[stq:Mali]] |
|||
[[su:Mali]] |
|||
[[sv:Mali]] |
|||
[[sw:Mali]] |
|||
[[szl:Mali]] |
|||
[[ta:மாலி]] |
|||
[[tg:Малӣ]] |
|||
[[th:ประเทศมาลี]] |
|||
[[ti:ማሊ]] |
|||
[[tk:Mali]] |
|||
[[tl:Mali (bansa)]] |
|||
[[tr:Mali]] |
|||
[[ts:Mali]] |
|||
[[tt:Мали]] |
|||
[[ug:مالى]] |
|||
[[uk:Малі]] |
|||
[[ur:مالی]] |
|||
[[uz:Mali]] |
|||
[[vec:Małì]] |
|||
[[vi:Mali]] |
|||
[[vls:Mali]] |
|||
[[vo:Maliyän]] |
|||
[[wa:Mali]] |
|||
[[war:Mali]] |
|||
[[wo:Mali]] |
|||
[[wuu:马里]] |
|||
[[xal:Малудин Орн]] |
|||
[[yi:מאלי]] |
|||
[[yo:Málì]] |
|||
[[zh:马里共和国]] |
|||
[[zh-min-nan:Mali]] |
|||
[[zh-yue:馬里]] |
|||
[[zu:IMali]] |
Waylitannde hono 00:11, 7 Mbooy 2013
| |||||
National motto: Un peuple, un but, une foi | |||||
Mali (woɓɓe ina mbi'a Maali) yo leydi gorgal Afiriik. Kayri ɓuri fuu mawnude e leyɗe gorgal Afrik fuu. Endi hawti keerol e Gine, Senegal, Burkina Faso, Koddiwaar e Aljeri. Hooreejo ndii leydi ana wi'etenoo Aamadu Tumani Tuure. Kanko woni kaananke ɗiɗobo e ley jamaanu demokarasi iwde 1991 warde hannden. Gila lewru awril 2012 kuudeta liɓi mo o yahi o fattoyii Senegal.
Seeɗa e taariika Mali
Mali ina wi'etenoo e nder laamu Tuubakooɓe Sudaan (leydi ɓaleeɓe), ko caggal jeytaare mayri e hitaande 1960 hooreeɓe ɓee cuɓi innde "Mali" joopiinde laamateeri taarikayankoori ndi jamaanu Sunnjata Keytaa ndii (teemedannde sappo e tataɓere). Laamɗo arano oo laatii Moodibbo Keytaa, nde o ƴetti laamu nguu o fuɗɗi siinude yuɓɓo dawrugol soosiyalismu kono ɗum yirbini faggudu leydi ndii ɓeydi iñcuru renndoyankooru. E hitaande 1968, koninkooɓe folli mo e dow ardungal Muusaa Tarawore. Oon laamii haa 1991 nde jamaaji Afirik keewɗi puɗɗinoo lamndaade heyɗitinoore dawrugol tuugiinde e demokarasi kono o salii kus waylude laamu makko. Nde yimɓe ɓee yaltunoo seppooji to saare laamorde Bamako o felli e maɓɓe, yoga e maɓɓe maayi. Ɗum ɓurti hirjinde murtital ngal haa larme oo folli mo e dow ardungal Ahmadu Tumaani Tuure. Oon yuɓɓini woote o hokkiti siwiljo laamu nguu, ɗum ko Umaar Konaare. Nde oon timmini happu mum Tumaani Tuure warti kadi e nder dawrugol Mali fooli e woote laatii persidan haa folleede mum 2012. Polluɗo mo oo, ɗum ko Amadu Sanogo, wi'i ko sabaabe ɗaatere makko waɗi si konuuli murtuɓe Tuwaaregɓe e lislaamiyankooɓe naati hakkunde janwiye e awril 2012 e nano leydi ndii riiwi konu Mali nguu, oon tuma ɓe pecci ndi ɓe njaltini e fewjoore laamu Bamako. Ɓe ewnii jeytal-hoore leydi maɓɓe ndi ɓe inniri Azawad. Haa hannde ko ɗon wonaa. Barki Alla e ko CEDEAO (Dental Faggudu Leyɗe Afirik Hiirnaange) kammbani koninkooɓe Mali ɓe, ɓe ɗalii ardungal leydi ndii e juuɗe persidanjo laamu cabborgu, ɗum ko Jonkunda Tarawore kono hay gooto anndaa ko ɓe ngoni e mum. Lasindiiɓe duuɗuɓe ina cikki haa jooni ko kamɓe njogii laamu nguu. Leyɗe CEDEAO ɗee ina mbaɗi lelngo naɓugol konunkooɓe 3500 ngam dahitugol nano Mali wartira ɗum e ley laamu nguu kono haa jooni lelngo ngoo huumnaaka taho, hino tamƴinaa non nde ngo huumnee ko ɓooyataa. Lislaamiyankooɓe ɓee mbonnii ko heewi e keyeeji finaa-tawaaji nano Maali yeru laadiiji (genaale mahaaɗe) waliyyaaɓe teeŋtii non to saare Tombutu, ɗum non waddanii ɓe feloore aduna Alla oo fuu.