Bisa deemal nder Naajeriya
| Yemre | agriculture in Nigeria  |
|---|
Bisa Deemal Nder Naajeriya Bana ɓurna leyɗe Afrik feere, habbugo dabbaaji je nder lesdi Naajeeriya je nder sistemu Yimɓe. Nder hitaande 2017, leydi ndii woodi ko ɓuri miliyaaruuji 80 e nder colli, 76 e nder miliyaarɗe, 43.4 e nder miliyaruuji, 18.4 e nder miliyoŋaaji, 7.5 e nder miliyaraaruuji, e 1.4 e nder miliyiraaruuji. [1]Lamu nguu ko ɓuri 5% nder [2]GDP lesdi Nigeria e 17% nder GDP nder lesdi ndi
[3]Ɗuum ɓeydiima ngam ɓamtaare jawdi nder lesdi Naajeeriya. Kuugal leɗɗe nder lesdi Naijeriya wayliti ngam ɓeydaaki yimɓe, gariiri, e waylituki kuugal lamɓe. Luttugo gooduɗo goodude ko'e leɗɗe fuɗɗii yaaki e ko'e nder leɗɗe, ɗum waɗi ɓeydi ɓeydiinde dow nokkuuje je'e nder ladde. Ɓeydaaki, ɓurna fuu nder nokkuuje je ɗon ɓeyda bana safanji e nder nokkuuje nder ladde, waɗi ngam majjugo leɗɗe, leydi, e biodiversity.
Kuugal dow babal babal[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]
Lambaaje dabbaaji e haɓɓugo leɗɗe nder Naajeeriya ko haala babal babal babal babal be nankiji ɗuɗɗi ngam kuuje babal babal babal, ummaatooje, be ɓamtaare ɓamtaare. Nigeria ina woodi yimɓe ɗuuɗɓe e dabbol, hawti e dabbolo, baali e geese, ɗi ɗon mari ko'e maɓɓe ngam ɓe nyaama.Ammaa, kuuɗe aada e jamanuɗe ɗe dabbaaji nyaama ɗon walli bee halkere bee halkere babal.
Fuuɗuki leɗɗe[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]
Duuɗal hakkunde dabbaaji e ɓeydaaki nder lesdi Naajeeriya ɗon ɓurɗum ɓeydaago. To go'o, leɗɗe je ɗon ɓesda e je ɗon ɓeyda ngam ɓe ɗon ɓesdi bee je ɗon ɓerda. To bannge go'o, deforestation ɗon halki heɓugo leydi je'e, ɗon haani ɓe'e ɓe'e ɓeyda haɓɓugo nder nokkuuje je'e nder ladde, ɗon haɓɓugo laawol halkiɗugo.Fuuɗugo jawdi e jawdi e jeewte dabbaaji e jeewtaade leɗɗe ɗon mawnude. Feddeji nguurndam je ɗon mari kuuje nder ladde, bana ummaatooje asli e remooɓe nder nder ladde ceewte, ɗon hawta bana booɗɗum. Duuɓol, majjugo heɓugo jawdi tagdi, e hawka hakkunde lamɓe e remooɓe dow leydi ɗon ɓeyda caɗeele ummatooje je ɗon hawta e jawdi. Ɓeydi noon, jeyaaji e jeyaaji jeyaaji ina jogii ko nafata e golle golle leydi, e nder nyaamdu e nder nguurndam nguurndammbi.
Kaɓirɗe hakkunde lamɓe e remooɓe[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]
Ngam hawtuki haala dabbaaji e haɓɓugo leɗɗe nder lesdi Nigeria, ɗum haani haɓɓugo laawol fuu.Ɗu'um hawti e ɓamtuki laabi haɓɓuki dunngal, huutoreeji e jonde huutoreeji leydi, warugo nokkuuje je ɗon ɓilla, e hawtuki ummaatooje nokkuuje e yimɓe hawtaɓe nder kuugal haɓɓuki.Ɗum nafata heɓugo hakkiilo hakkunde haajirɗe jawdi e haɓɓuki leɗɗe, biodiversity, e kuugal ɗemngal nguurndam ngam jaɓɓugo jaɓɓorgo haa wakkatiire.