Kalaba

Iwde to Wikipedia
Kalaba
city, port settlement
Named afterCalabar River Taƴto
LesdiNaajeeriya Taƴto
LamordeCross River Taƴto
Nder laamooreCross River Taƴto
Hiiri-weeti pelleUTC+01:00 Taƴto
Jonde kwa'odineto4°57′0″N 8°19′30″E Taƴto
Map

Kalaba (ka ɗembo e hollina ba Kallaba, Kalabari, Kalbari e Kalabar)[1] un ɗe hawtirɗe mawɗe Diiwal Kuroos Ribas, Naajeeriya ɗe inɗe maare artuɗe Akwa Akpa e nder Efik.[2] Gelle ɗen eɗe pottidi Kalaba e maayo Great kwo ɗistinorɗe inɗe Kuroos Riba (gaɗa nder leydi Delta).

Kalaba un ɗembo hollinama ɓaano hawtirɗe mawɗe Naajeeriya musamman ɓano e heɓanki kuuɗe wakkatire lamu arɗugal Donald Duke (1999-2007) mo lattini gelle ɗen laaɓuɗe e jonderɗe sobira ɓe yimɓe gelle nder Naajeeriya. Arɗu gaɗe gelle ɗen ɗun hasama ɗiɗi Kalaba gelle e Kalaba fombina hukuma pamarun geɓɓal eɗun wodi shiyawal koyaari 406sqkm e ɗuuɗirka yimɓe 371,022 e hisago 2006.

Taariku[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]

Duke gelle churchiwal, Kalaba ƙarnu caalii ɗun 19th

Kalaba un yimɓe portigol tokaniɓe Kalaba linyutuɓe gaɗa ɗe ƙarnuwal 15th eɗe lasgi ɗun ɗu’un nder guttuli ɗi Gine hunɗuko weeɗu wakkatire ɗeɓe ngari inaare ɗeɓe joɗi e jinsiwal unɓe. Ɗun waɗayi fottugo haiɗe ɓe artuɓe guttuli ɗi ƙarnu 18th ɗunɓe yimɓe Efik siryi koonuu hawti eɓe ibibio, ɓaagol gaɗa ɗe wonɗoɓe ɓe maayo Niiseer yaari eɗe ɗun Kalaba. Ɗun nder 1884 yalde sappo ɗe september, Queen Victoria waɗi jungo timmingo hakkilanki hawtie lamu e mawɓe ɓe nder Akwa Akpa anɗaaɗe ɓe yuroopu dun Kalaba kiidun ɗen laamu ɗun ɗun banbantake ɓe eɗun Kalaba kesun eta faaro fuuna. Ɗun’un ɗun hokki daama ɗe hawtirɗe laamu e huuwa eko ɓuri nder koɗeme gelle nder Kalaba un ɗun hore hawtirɗe ɗe ɓe yimɓe yuroopu hutirde ender Niiseer Delta haasai 1906 wakkatire jondergal laamu soyti ɓaggi Lagos.

Nassiji[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]

  1. Falola, Toyin; Amanda Warnock (2007). Encyclopedia of the Middle Passage: Greenwood Milestones in African American History. Greenwood Publishing Group. p. 92. ISBN 978-0-313-33480-1.
  2. Afigbo, Adiele Eberechukwu (1987). The Igbo and their neighbours: inter-group relations in southeastern Nigeria to 1953. University Press. p. 69. ISBN 978-154-583-6.