Masjid al-Qiblatayn
| Diina | Diina Lislaama, Islamic architecture  |
|---|---|
| Lesdi | Somaliland |
| Jonde kwa'odineto | 11°21′14″N 43°28′26″E |
Juulirde Al-Qiblatayn (Somali: Juulirde Labada Qibla, lit. 'Juulirde Kiblaaji ɗiɗi'; Aarabeere: مَـسْـجِـد الْـقِـبْـلَـتَـيْـن) ko juulirde to Zeila, tawaande e diiwaan Somaliland hirnaange. Innde juulirde ndee ina hollita miijo wonde nde meeɗiino jokkondirde e Makka e Yerusalaam fof.[1][2]
Nyalade
[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]Heddiiɓe e nokku hee ɓurɓe ɓooyde ɓee ngalaa ñalɗi[3], wiɗtooji arkewolosi ina poti waɗeede ngam faamde ɗi.[4] E wiyde haalaaji nokku oo, ɓesngu Muhammadu egginii to Abyssinia hedde cagataagal teeminannde 7ɓiire, ɓe mahi juulirde ndeen.[5][4][6][7]
E jooni jooni, ñalɗi annduɓe ngam lislaam diiwaan oo ina laaɓti, ina gasa tawa ko caggal teeminannde sappo e tatiire e sappo e nayaɓere, hay so tawii noon woɗɓe ina mbiya ina waawi wonde ñalngu nguu ko adii ɗuum kono ngu anndaaka.[8][9]
Limtol
[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]Innde juulirde ndee firti ko ‘juulirde qiblaaji ɗiɗi’, e firtude mihrabuuji mayre ɗiɗi. E wiyde aadaaji, gooto e mihrabuuji ɗii ina fawii fuɗnaange feewde Makka, goɗɗo oo ina fawii fuɗnaange-rewo feewde Yerusalaam.[4][10]
Mahdi ndii ɓuri heewde ko e ɓuuɓri. Ɗum noon ko sabu ɓuuɓgol keewngol kam e feeñninde mbaydiiji gonɗi e mbaydi ndii, tawa alaa ko reennata nokku oo. E hitaande 2007, George Abungu yaltinii ciimtol nokku oo e nder golle ƴeewndo UNESCO.[10]
Mihrab gooto tan, tiindiiɗo bannge worgo, ina yiyee. Heddiiɓe e mbaydi ngoɗndi saraaji ina njiyee, ina gasa tawa ina hollita wonde juulirde ndee waɗii geɗe ɗiɗi ceertuɗe e mahngo. Ina heen kadi yanaande sheek gooto ina wiyee Babu Dena.[4]
Ƴeew kadi
[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]Doggol juulirɗe
Doggol juulirɗe Afrik
Lislaam e nder Afrik
Juulirde Arba'a Rukun
Juulirde Fakru Diin
Tuugnorgal
[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]Wikimedia Commons ena jogii kabaruuji jowitiiɗi e juulirde Qiblatayn (Somaliland).
Falola, Toyin; Salau, Mohammed Bashiir (2021-12-06). Afrik e nder daartol winndere: Deftere. Walter de Gruyter GmbH & Co KG. p. 45. ISBN 978-3-11-067801-7.
Ylönen, Aleksi (25-01-2024). Horde jokkondirnde e Golf : Dipolomasi faggudu e Dowla e nder jokkondiral diiwanuuji. Jaŋde Bloomsbury. p. 112. ISBN 978-0-7556-3515-3.
Insol, Timote (2020). "Ecoppi e Lugge Afrik". To Walker, Betani; Insol, Timote; Fenwiik, Korisannde (moƴƴinoowo). Deftere Oxford ko faati e arkewolosi lislaam. Jaaynde jaaɓi-haaɗtirde Oxford. p. 430. ISBN 978-0-19-998788-7.
Fauvelle-Aymar, Farayse-Savier; Hirs, Bertiran; Bernaar, Regis; Sammbaan, Frederik (2011). "Le port de Zeyla e ɓiɗɗo mum arii-pays to Moyen Âge: Wiɗtooji arkewolosi e ruttaade e iwdiiji binndanɗe". To Fauvelle-Aymar, Farayse-Savier; Hirsch, Bertrand (moƴƴinoowo). Espaces musulmans de la Corne de l'Afrik e Moyen Âge (e ɗemngal Farayse). Addis Abeba: Duɗal jaŋde Farayse etiyoppinaaɓe. pp. 27-74. ISBN 9782821882652.
Mire, Sada (2015-03-01). "Kaartal Arkewolosi Somaliland: Diina, Naalankaagal, Binndol, Waktu, Urbanism, Njulaagu e Laamaandi". Ƴeewndo Arkewolosi Afrik. 32 (1): 129-130. doi:10.1007/s10437-015-9184-9. ISSN 1572-9842.
Briggs, Filip (2012). Somali: E Addis Abeba & Fuɗnaange Ecoppi. Bradt Ardiiɓe yah-ngartaa. p. 7. ISBN 978-1841623719.
Aduna juulɓe. Motamar Al-Alam Al-Islaami; Koolol juulɓe winndere. 1964. p. 7.
Insol, Timote (2017). Piyoŋ, A. C. S. (moƴƴinoowo). Lislaam: yi’annde nannditinnde ummoraade e daartol. Edinburgh: Jaaynde Duɗal Jaaɓi-haaɗtirde Edinburgh. 248 haa 249. ISBN 978-1-4744-1712-9. OCLC 959035754.
Simpson, Eduard; Kay (2008). Hare e daartol: Lislaam e kosmopolitanism e nder geec hirnaange Inndo. Jaaynde duɗal jaaɓi haaɗtirde Columbia. p. 62. ISBN 978-0-231-70023-8.
Insol, Timote (2020). "Ecoppi e Lugge Afrik". To Walker, Betani J.; Fenwiik, Korisannde; Insoll, Timote (eɓɓoowo). Deftere Oxford nde arkewolosi lislaam. New York, New York: Jaaynde Duɗal Jaaɓi-haaɗtirde Oxford. p. 437. ISBN 978-0-19-750787-2.