Mustapha Adamu Animashaun

Mustapha Adamu Animashaun

ɓii aadama

Jinsu	damngel
Ɓii-leydiyankaaku	Naajeeriya
Innde	Mustapha
Ɗuubi daygo	1885
Ɗoforde	Kano
Date of death	1968
Place of death	Lagos
Sana'aji	historian, astrologer
Diina	Diina Lislaama

Mustapha Adamu Animashaun (1885-1968) wonnoo ardiiɗo Islaam Lagos mawɗo nder fuɗɗiiji teemerre noogas. O laati boo mawɗo, moofta, moofti e hooreejo siyasa. O hawti e ɓaawoji feere-feere ɓamtaare e dowji feere- feere nder ummaatoore Islaam nder Lagos nder fuɗɗiiji fuɗɗiiɗi nder karnijum 20, nde Musulɓe ɗon waɗi fuɗɗiije fuɗɗiiɗe yimɓe Lagos. Ɓurɗo semmbe maako boo woni mawɗo maako, Musulmana Lagos mawɗo, Idris Animashaun.Bana ardiiɗo diina, o ɓamtii jaajol jaajol hirnaange nder muslimi'en e ɗaɓɓiti waɗugo leydi ngam juulde Lagos Central e ummaatoore muslimi'e Lagos. Ammaa, ɓeydaaki ngam ɗiɗma waɗi haɓaaki bee yimɓe maɓɓe nder Lagos.

Ɓiɗɗo

Animashaun jibinaa be laamiiɗo nder gariiri Kano. Baaba maako noddiraa Usman, nden baaba maako o debbo Imam Mawɗo Kano, Mallam Ibrahim. Nder duuɓi joweego, o maayi darnde maako bana mo wolwanɗo nde o jeyi nder maccuɗo, nder wakkati kalluɗum nder Kano. Nden o jaayndi haa suudu Lamorade Zazzau nden o jannginaama diga ɓiɗɗo amiri. Bana moofta nder suudu amir, o heɓii laawol yahugo nder berniwolji woyla Naajeeriya, o jooɗii nder Cairo duuɓi jowi. Ammaa, ɗaɓɓol maako ngam heɓugo hakke ɗon ɓaawo ɗon ɓadake; wakkati o wurtina Misra, o laɓɓinaama boo o feere ngam o laato maccuɗo to Waziri Sokoto. O dilli wuro Islamaaku Sokoto haa Ilorin bee goɗɗo Sokoto, Mallam Madugu. Nder Ilorin, o jaayndi to Alfa (cleric) Bello nder wuro Agbaji, nokkuure Islamji nder anndal anndal. Nde o wonnoo nder Ilorin, o jeyaa e anndinaama nder laawol Islaam; o suɓi innde Adamu, innde je ɗon ɓurna wakkati oon e ɗon ɓurna e nder yimɓe maako. O jeyaa haa sakkinta to barkinɗo maako, Idris Animashaun, mawɗo jaŋde jaŋde Muslim nder Lagos. O jottini nder jaŋde Muslim nder hitaande 1896, to o waawi waɗugo anndal Arab e anndal astrology o janngunoo nder Misra e Ilorin. Kinnaaji maako nder jaangool ngol laati footi, o waɗi duuɓi ɗiɗi tan nder jaangowol ngol ngam o ɗon o neɗɗo mo mari hakkillo e jaangowol e anndal Islaam ngal woni ko ɓuri anndal jaangool nder Jaangool Islaamu.

Mawɗo suudu

Caggal nde o timmini janngude maako, o jeyaa e jannginoowo maako, Idris Animashaun bana walliɗo jaaynoowo. O laati mawɗo doofal ngal nder hitaande 1912. Nder hitaande go'o, o hokki maako ceedewol ngam o heɓan hakke. O tokki ko o jaɓaama e nder hitaande 1913, o udditiri feere nder nder nder nder feere defte Arabji nder nder nder gariiri Shitta, Lagos. Nder wakkati maajum, o fuɗɗi hawtaago nder ummaatoore Muslimji mawɓe Lagos, ngam daliila semmbe Idris Animashaun. O ware, ɓiɗɗo Imam mawɗo Lagos, diina Ibrahim.

Wurɗo e winndannde

Ngam ɓeydaade kuugal ngal o waɗi nder suudu mum, o udditiri kuugal feere nder 1914. Jaaynde nden ɗon hawta bee taƴuki boɗeeji e kubaruuji dow diina Islaam. O naftiri e kuugal ngam taƴugo ko o waɗi nder deftere almanac Nigeria. O huwti maako ngam anndugo kuuje ngam yimɓe feere feere ɓe ngari to suudu maako, nden o heɓii anndal bana mo'o anndal dowru ɗemngal Arab e astrology, ɗum ɗon mawnugo nder yimɓe ɗuuɗɓe nder Lagos. Ammaa, ɗemngal maako annduki haala ɓurna fuu naftiraama e ƴettude daga haalaaji duuniyaaru e nokkuuje e dow haalaaji ummaatooje.Nder 1918, o heɓi Lagos Central Times diga Mr Davies. Time'en haɓɓii duuɓi tati e go'o ɓaawo. O soodi wardi ndin caggal ko habaru bonngal waɗi sabu wardi nder juulde Lagos Central. Wuro warngo ɓaawo ɗon ummaatoore Muslim'en mari ceede haa 1924. Ko caɗeele Lagos waɗi hakkunde Imam Mawɗo, mo o jeyaa e dow alkawal ngal o waɗi ngam saini leydi ngam ummaatoore Muslim Lagos, wakkati yimɓe juulɓe juulɓe, ardiiɓe Animashaun ɓe ngaɗani faandaare ngam waɗugo kuuje e kuuje ngam juulde juulde. Caggal nde'e waɗi yimɓe ɓe'e ummaatoore Muslim'en ɓe'e nder nder nder nder leydi ndi. Ngam huutugo ko o nani ɗum haani ha habaruji ɗi ɓurna nder Lagos dow ummaatoore Muslim. O soodi nden o laati wakkati seɗɗa, marɗo bolle. O heɓii ko heewde, ngam kubaruuji ɗi ɓeydi ɓeydi ko ɓeydi e duuɓi maɓɓe fuɗɗiiɗi. Bana publisher jarida, o fuɗɗi naftoraade ha huutore ngam hollaago miijooji mum dow haalaji ɗuɗɗi, hawti e goomu Islam je ɗon hawta dow maɓɓe, ummaatoore Ahmadiyya. Firo maako nder ummaatoore fuɗɗi ɓeydaade, bana non boo hawtaago maako, hawti bee hawtaago Ahmadi'en.

Ɓamtaare jaŋde

Animashaun ɗon janngina boo o yiɗi ɓeydaago jaangooji jaangooji haa yimɓe Musulmaaɓe nder Lagos. Daga dow daliila ɗuuɗal o ɗon mari defte, e mo ɗon anndina nder ilmu jaŋde, siyaasa Leysdi Naajeeriya e jaŋde Islaam e o ɗon haɓɓii janngirde jaŋde Muslim nder Lagos. jaŋde ndee fuɗɗii e janngude, ko ɗemngal Arab e Farayse. Ɗuum laawol haɓɓuki janngirde ɓaawo ɗon haɓɓii e nder ummaatoore Ahmadiyya e ummaatoore Ansaruddeen. Ko o yiɗi waɗi ko o janngina sukaaɓe Musulmana'en ngam ɓe mbaawa gollude nder koloniyaal.

Ɓaawo nduum

Animashaun yaaki ɓernde Lagos haa Mushin, gariiri nder Leysdi Lagos ɓurɗum mawnugo nder duuɓi 1930. O ɓaawo o laati Seriki Mushin, (ko ardiiɗo Mushin Muslmaaɓe) e o wondi ardiiɗo jamiroore United Muslim Party nder hitaande 1953.