Sidi Okba Mosque

Juulirde
Lesdi	Aljeri
Nder laamoore	Sidi Okba
Jonde kwa'odineto	34°44′56″N 5°53′59″E, 34°45′0″N 5°53′53″E

Juulirde Sidi Okba (aarabeere: مسجد سيدي عقبة , juulirde Sīdī ʻUqbah ) ko jumaa taariindi to leydi Aljeri, woni ko e wuro Sidi Okba, sara Biskra. Mausoleum oo fuɗɗii soseede ko e hitaande 686 ngam hoɗnude heddiiɓe e Uqba ibn Nafi, sehil annabi lislaam Muhammadu, gooto e komanndaaji mawɗi juulɓe heɓti Maghreb, ɗum waɗi ɗum gooto e monumndaaji juulɓe ɓurɗi ɓooyde e nder leydi Alseri.[1] ] Juulirde ndee mahiraa ko e saraaji yanaande ndee, nde feewnaama laabi keewɗi e nder teeminanɗe.[2][3]

Wakere

Juulirde nde woni ko e nokku biyeteeɗo Sidi Okba, kilooji 6 to fuɗnaange wuro Tabuda e kilooji 10 to hirnaange wuro Biskra, e laawol ngenndiwol limngal 38 feewde nokkuure Khenguet Sidi Nadjil.[4][3]

Tariya

Yiyngo juulirde ndee fof (hedde hitaande 1900)

ʻUqbah ibn Nāfiʻ, nde o arti e wolde Vescera nde o heɓi e koɗli Atlas, konu laamɗo Kerecee’en Berbeer biyeteeɗo Kusayla ibn Lamzah wari ɗum e nder ɓuuɓri to yaasi wuro Thouda e hitaande 683.[5]

O wirnaa ko e wuro wiyeteengo Sidi Okba hannde ngoo, caggal ɗuum jumaa oo feewnaa e dow mum ngam siftorde. Winndaaka tigi rigi hol mahɗo jumaa oo. Won sikkuɓe wonde ko almuɓɓe Uqba nanngaa e nder wolde, caggal ɗuum ñaawooɓe to Tuunus coodi ɗum en e kasoo. Komandaajo Zuhayr ibn Qays neli ɓe ngarti bee juulbe feere haa Thouda, haa ton ɓe mahi juulirde man.[4][jokkondiral maayngal][dubious – yewtugo].

Mahdi ndii mahaaka laawol gootol[2], ina gasa tawa ndi moƴƴinaama, ndi yaajnaama laabi keewɗi.[1] Yanaande ndee, feccere ɓurnde ɓooyde ndee, ina gasa tawa ko hitaande 686,[3] ɗum noon ina jeyaa e monumndaaji juulɓe gadani anndaaɗi e nder leydi Alseri.[1] Dame leɗɗe cedar pawaaɗe e yanaande ndee ko Georges Marçais winndi ɗum en e feccere adannde e teeminannde 11ɓiire (hedde 1025) e sahaa Zirid, tuugnaade e nannditgol style e golle leɗɗe Zirid e nder Juulirde mawnde Kairouan e binndi jooni ɗii stelaaji tawaaɗi to Tuunus.[6][3] Ina gasa tawa ɗum ina hollita peewnugol mawngol e oo sahaa.[3]

Zawiya ɓeydaama e juulirde ndee e hitaande 1665.[2] Binndi goɗɗi tawaaɗi e nder juulirde ndee ina gasa tawa ina kollita ñalɗi ɗi ɓe ɓeydi feewnude walla ɓeydude.[3] Binndol gootol ina hollita wonde mihrab juulirde ndee ko hitaande 1214 hijri (1799 caggal iisa) e binndol goɗngol e dow alluwal leɗɗe ina hollita hitaande 1215 hijri (1800 caggal iisa).[3][2] Ɗee binndi kadi ina inniri Muhammadu ibn Umar Tunisi wonde ko kañum woni ballifiiɗo golle ɗee.[2]

Mahdi

Suudu juulirde e mihrab jumaa

Juulirde ndee ina waɗi sifaa keeriiɗo, njuuteendi mum ko 60 meeter, njaajeendi mum ko 37 meeter. Nde waɗi ko laabi tati e damal mawngal to bannge worgo.[4][dead link] Mahdi ndii ina waɗi mbaadi hypostyle hoyre mum no feewi, nanndundi e juulirde adannde nde Muhammadu mahi to Madiina. Ko ɓuri heewde e dow suudu juulirde nduu ina wallita e ŋoral pucci ngal fawnaaka, ngal jolnaa e ŋoral danewal, won heen ko ŋoral leɗɗe paltoor.[3][2] Kuuɗe ɗiɗi ina ngoodi : heen gootal ko dow maayde, goɗɗo oo ko yeeso mihrab.[3] Mihrab oo ina suddii e semi-dome, ina fawaa e stucco, tawi ina waɗi nate gonɗe hakkunde mum en, tawa ina waɗi coloŋaaji gonɗi e kapitaaluuji taƴaaɗi e ŋoral e nate leɗɗe palme.[3][1] Mausoleum oo woni ko e ŋoral fuɗnaange-rewo juulirde ndee.[2]

Ƴeew kadi

Doggol juulirɗe

Doggol juulirɗe Afrik

Doggol juulirɗe leydi Alaseri

Tuugnorgal

Benuwis, Farida; Seriid, Houriya; Driyas, Lakhdar; Semar, Amin (2022). "I.1.a Sidi Okba". Arsitektuur Annoore: Naalankaagal Lislaam to Alseri. Harter, Judy firti ɗum. Museum Mo Alaa Keeri. ISBN 9783902782229. Moƴƴinaama gila e asli mum ñalnde 30-05-2023. Heɓtinaama ñalnde 2023-08-08.

"Maasoleum e Juulirde Sayyidi (Sidi) 'Uqba". Kantara-med. Moƴƴinaama gila e asli mum ñalnde 2022-01-11. Heɓtinaama ñalnde 11-01-2022.

Lafer, Aali. "Siidi Uqba (juulirde, minare e yanaande)". Yiytu Naalankaagal Lislaam, Musium mo Alaa Keeri. Moƴƴinaama gila e asli mum ñalnde 17-02-2020. Heɓtinaama ñalnde 2023-08-08.

مساجد لها تاريخ.. مسجد عقبة بن نافع بــبــسكرة في الجزائر Archived 2018-08-29 to Wayback Machine. Al-Bilaad. Keɓtinaama ñalnde 9 lewru Yarkomaa 2018.

Konan, Yonatan (2012). Heddaade e Roma: Haɓde e anndinde e nder Afrik e Mediteraane, 439-700. Jaaynde Duɗal Jaaɓi-haaɗtirde Cambridge. p. 280. ISBN 978-0-521-19697-0. Arsiif gila e asli mum ñalnde 16-05-2023. Heɓtinaama ñalnde 28-06-2020.

Buruuba, Rasiid (1973). L'art religieux musulman en Algérie (e farayse). Alseri: S.N.E.D. p. 26.