Ndiyam
Ndiyam (e ganndal kimiiyu H2O) Ko memtinaari (maceer) Sariindi e dow leydi haa e boowal Leydi, teeŋti noon e nder ko Wuuri, Sabu alaa ko Wuurata nguurndam ɗam ngannduɗen ɗam tawa ndiyam heƴaani heen.
Neɗɗo tan ina waɗi ndiyam ko ina abboo e 65% e teddeendi mum, ndiyam ina mooɓi ko ina abboo e 72% e wertaango leydi, 97% e majjam ko kaaɗɗam, ko heddi koo woni mbelɗam hono caaɗli (canɗi), beeli e ilameeje e maaje.
No ndiyam woodiri e leydi ?
Ko heewi na haalee heen, ko ɓuri jalaade ko ndiyam ummii ko e weeyo, haayre ndiyam moolanaande yani e leydi, ilni ndi haa ndi hawri, oon saha tawi ko e ndi wuli sanne, ɗam ƴeri faade dow, toɓooji nduumii ko juuti haa ɗam waawi deeƴude e dow leydi, tawi laral leydi dow ngal ɓuuɓi waawi huufude ndiyam e mbaadiiji kala e ballal kammu.
Ndiyam ko soppoo-joloo waɗata hakkunde leydi e kammu, so naange wulii, hello ndiyam maaje dow ngo suurka yanta e waaƴo puɗi, cuurki kii ƴeɓa (roondoo dow), nde wonnoo dow na ɓuuɓi, cuurki kii rennda fenndo, wonta duule, tedda, toɓa, saakitoo e dow leydi, kadi refta ɗo rewnoo wonta duule.

Ndiyam na tawee e mbaadiiji 3, ɓooɗde(haayre), ndeelam e henndu (cuurki), ɗam fuɗɗotoo fenndaade ko 0°C, ɗam wonta haayre so nguleeki jokkii ustaade, ɗam wontata henndu (cuurki) ko 100°c, hakkunde 0°C e 100°C ɗam tawetee e mbaadi ndeelam, ngoo waylo-waylo noon fawi ko e ɓittigol kammu (pression atmosphérique)
Ndiyam ko geɗe ɗiɗe ndenndi laati ɗam, mittere Oksijen (oksaari), e mitte ɗiɗi Hidrojen (hidraari),
Seerndude mitte ɗee saɗtaani, so kuɓɓam (électricité) rewnaama heen tan ɗe ceertat, Oksjen yaltira bannge (+), Hidrojen bannge (-),
Ndiyam na e boowal Leydi (weeyo), dow tagopeeje, e kaaƴe kayhaytooje e ndeer weeyo, ɗuum addani neɗɗo fooɗanaade weeyo ngam hoɗoyde e dow tagopeeje ko areeta.