Aderonke Kale

Iwde to Wikipedia
Aderonke Kale
ɓii aadama
Jinsudebbum Taƴto
Ɓii-leydiyankaakuNaajeeriya Taƴto
InndeAderonke Taƴto
Ɗuubi daygo31 Morso 1939 Taƴto
ƊofordeColonial Nigeria Taƴto
Date of death8 Jolal 2023 Taƴto
Place of deathNaajeeriya Taƴto
ƊemngalYarbankoore Taƴto
WoldeInngilisjo, Yarbankoore Taƴto
Sana'ajiphysician Taƴto
Educated atUniversity of London Taƴto
Military rankgeneral Taƴto

Aderonke Kale (31 juko 1939 - 8 Noofambar 2023) ko wonɗo fedde fedde fedda [[Naajeeriya]], o ardiiɗo ardiiɗo hooreejo fedde feddude Naajeeriya. O ummi ngam ummanago gardiiɗo lesdi Naajeeriya.

Ɓiɗɗo e jaŋde[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]

Aderonke Kale jibinaa e 31 lewru Yuli 1939 nder saare Yoruba. Baaba maako o laatii farmaciigo to maama maako o laamiiɗo, ɓe ɗon hakkiilo o heɓii janngirde booɗɗum. Kale yahi janngirde fuɗɗam nder Lagos e Zaria, o waɗi janngirde ɗiɗaɓo nder Jaŋde St. Anne, Ibadan e Abeokuta Grammar School. Kale jeyaa bana doktoor to University College, ko ɓaawo ɗun laati University of Ibadan. Kale waɗi jaŋde nder fannu ɓernde to Jaŋde London. O waɗi ko Thomas Adeoye Lambo, jannginoowo arandeeji ɓernde Afrik waɗi.

Kuugal konu[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]

O huuwani wakkati fu nder leydi Britaaniya, o hooti lesdi Naajeeriya nder hitaande 1971. Nder hitaande go'o ɓaawo, nder 1972, o hawti nder konu lesdi Naajeeriya. Ɗo waɗi ko ɗum waɗi ko ɗum saɗtinii rewɓe wakkatiire nden, ɓurɓe ha nder golle mawɗe.[1] O laati kolonnaal e taƴo hooreejo gardiiɗo nder gardiiɓe lesdi Naajeeriya haa 1990. O ɓeydiima ɓeydi haa o heɓii darnde Brigadier-general, o laati debbo arandeejo nder Afrik hirnaange.[1] Kale waɗi ko o ɓeydiima haa o jeyaa e majjeereel e hitaande 1994 o laati debbo lesdi Naajeeriya arandeejo heɓugo daraaje nden. O wonnoo kadi debbo arandeejo mawɗo e nder Afrik hirnaange.

Ko fuɗɗam o waɗi ɗum wonde ardiiɗo ɓernde to konu. Kale ɓaawo ɗon o laati ardiiɗo nder suudu suudu ndun lesdi Naajeeriya fuu, o laati ardiɗo suudu ndun haa hitaande 1996. Ɗo'o woni wakkati arannde nder taariika konu lesdi Naajeeriya nde debbo hokki hakkiilo ngam hakkiilo hakkiilo yimɓe lesdi Naajeeriya fuu nder nderji nder haadi e nder konu. O jeyi nder hitaande 1997.

Nolde hoore[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]

Aderonke ɗon ware Oladele Kale, mo mo o jannginoowo bolle bana bolle. Kale woodi ɓiɗɗo gorko nder hitaande 1975, Yemi Kale, mo laati tawonɗo limgal lesdi Naajeeriya. O woodi ɓiɓɓe nayi feere boo. O hokki leydi ngam tiggugo Bodija-Ashi Baptist Church nder Ibadan. Kale maayi ñalnde 8 lewru Noofambar 2023, e duuɓi 84.[1] Ardiiɗo Bola Tinubu wi'i o "ko'o piyonaare nder fannuuji mum" e "ko'e yimɓe mawɓe".

Firooji[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]

  1. Nigeria mourns the passing of its first female Major General, Aderonke Kale