Maiduguri

Iwde to Wikipedia
Maiduguri
city
Golle imaaɗe1909 Taƴto
LesdiNaajeeriya Taƴto
LamordeDiiwal Borno Taƴto
Nder laamooreMaiduguri Taƴto
Hiiri-weeti pelleUTC+01:00 Taƴto
Jonde kwa'odineto11°50′0″N 13°9′0″E Taƴto
Map
laamorde diiwal Borno

Maiduguri un ɗe kapital e ɗe gelle mawɗe ɗun Diiwal Borno nder woyla fuuna Naajeeriya. Ɓe gelle ɗen jottori e haade fotti ɗe hutaadewal ngaɗɗa maayo majjuugo e ɗer ɗe firki nutsiigo nder ɗe ariyawal e ɗawde weeɗu Chad (Lake Chad).[1] Maiduguri ɗun tiggiɗum nder 1907 e ɗe ɓe konuuji taadol soljien yaasi challiɗun ɓeɗe Biritinkeejum e haa tun mawgu jawɗun hawti e ɗuuɗirka yottiɗe e milliyan hitaɗe 2007.

Taarihawol (Distinore)[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]

Finnuɗum artuɗum[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]

Un ɗe wuro ngo ɓe kanem-Bornu laamaraɗe ɗum ƙarniji. Maiduguri ko cakka wala e mari ɗun kawtuɗi galluji ɗiɗi: yerwa e ɗe hirna e kiiɗum Maiduguri ɗeta fuuna. Yerwa un tiggama ɗer 1907 ɗemo ta Abubakar Garbai.[2] Ɗun Borno eɗeɗaw kapital ɗum ɗe Laamorde Bornu. Jottoriɗe wooduni haa a gellel pamaarel annɗira no kalwa. Ɗun’un nastini ɓe eggoɗun ɓe kapital ɗe ɓe Koole'en (yimɓe Kanuri) daga Kukawa.

Maiduguri kiiɗum un subtaaɗe Biritinkeejum (laamu boɗeejo) eɗe ɗun hore hawtirɗe soljien (konuuji) maɓɓe nder 1908 jottoriɓe jurɓiwal mafoni. E fottunɗe ɗumgu ɗum warti ɓe jottorɗe ɗun ɓe Biritinkeejum joɗani haa eɗow komislan British Bornu. Maiduguri lattaki gelle haa sai ɗe hebtuugo hoore.

Nder 1957 Yerwa lattake ɗe titorɗe ɗe caka gelle ɗembo Maiduguri un eɗe jottori ferere e ɗau annnɗiraɗi fiitinɗe geɓol saare. Nder 1964 ɗe laawol jirgiwal les yajjinaama haa toona kannjum hakkariɗum lattaki mawɗum caka luumorɗe nder ɗe larɗiwal. Gelle ɗen no annɗira e ɗe hubbare ɗum diinu Islaama nder hirna Afrik ton.

Maiduguri un go’o ɗun ɗer hukumaaje sappo e joowe wonti kawtuɗun laamorɗe e fuuna sawoji diiwal jottoriɗe diiwal Borno, Naajeeriya.

Jihaadi Islaama[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]

Turin ɗe caka 1960, Maiduguri haari watani yaasi.

  1. "Encyclopædia Britannica". Retrieved 24 December 2022.
  2. Hiribarren, Vincent (2017). A History of Borno: Trans-Saharan African Empire to Failing Nigerian State. London: Hurst & Company. p. 106. ISBN 9781849044745.