Afganistan
Laamu innde | République islamique d’Afghanistan, Islamskie Państwo Afganistanu, Islamic Emirate of Afghanistan, Afganská islamská republika ![]() |
---|---|
Lesdinkeejum | افغانستان ![]() |
Mutiɗa innde | 🇦🇫 ![]() |
Doondo leydi | This Is the Home of the Brave ![]() |
Tagu | culture of Afghanistan ![]() |
Duungal | Aasiya ![]() |
Laamorde | Kabul ![]() |
Jonde kwa'odineto | 33°0′0″N 66°0′0″E ![]() |
Kwa'odineto lettugal | 37°14′3″N 74°53′24″E ![]() |
Soɓɓire | 38°29′27″N 70°59′21″E ![]() |
Horɗoore | 29°23′19″N 62°28′9″E ![]() |
Gorgal | 31°29′12″N 60°51′22″E ![]() |
Towendi | Noshaq ![]() |
Hoɓade | Amu Darya ![]() |
Laamu sarti celluɗo | unitary state, theocracy, Emirate ![]() |
Birrol parti politikki | Amir al-Mu'minin ![]() |
Arɗiiɗo lesdi | Hibatullah Akhundzada ![]() |
Office held by head of government | Prime Minister of Afghanistan, Chief Executive Officer of Afghanistan ![]() |
Hooreejo leydi | Mohammad Hasan Akhund ![]() |
Laamu battaa en | Government of Afghanistan ![]() |
Laamu depitee en | National Assembly of Afghanistan ![]() |
Highest judicial authority | Afghan Supreme Court ![]() |
Central bank | Da Afghanistan Bank ![]() |
Hiiri-weeti pelle | UTC+04:30, Asia/Kabul ![]() |
Cede | Afghan afghani ![]() |
Driving side | right ![]() |
Electrical plug type | Europlug, AC power plugs and sockets: British and related types, Schuko ![]() |
Significant event | Anglo-Afghan Treaty of 1919 ![]() |
Laawol ngol laamu anndani | https://alemarahenglish.af/ ![]() |
Hashtag | Afghanistan ![]() |
Golle gofernema | .af ![]() |
Deesewal | flag of Afghanistan ![]() |
Coat of arms | emblem of Afghanistan ![]() |
Has list | list of honorary citizens of Afghanistan ![]() |
Has quality | not-free country ![]() |
Diina laamu anndani | Diina Lislaama ![]() |
Joogarafii | geography of Afghanistan ![]() |
Taariki | history of Afghanistan ![]() |
Open data portal | Afghanistan Open Data project ![]() |
Bibliography | bibliography of Afghanistan ![]() |
Ndesa | economy of Afghanistan ![]() |
Annaji Aljeri | demographics of Afghanistan ![]() |
Hoolagol | Maliki ![]() |
Mobile country code | 412 ![]() |
Country calling code | +93 ![]() |
Trunk prefix | 0 ![]() |
Emergency phone number | 112, 100, 101, 102 ![]() |
Licence plate code | AFG ![]() |
Maritime identification digits | 401 ![]() |
Unicode character | 🇦🇫 ![]() |
Category for maps | Category:Maps of Afghanistan ![]() |

Afganistan ko ɓia Dawlaji Julɓe ɗun Afganistan un leydi e inɗe hakkuɗe fombina geɓal Aasiya. E ɗun noddiradi e inɗe ɓerɗe Asiya. Ɗi hauti kerol e Pakistan e ta fuuna denbo e fombina haubo Iran eta hirna hai Turkministan gada woyla faaro hirna e Uzbekistan gada woyla Tajiskistan, gada woyla faaro fuuna hai bo ɗen China, gada woyla faaro fuuna ɗen e ta fuuna. E ɗi maari jairii ɗi jajirka kiloomita 652,864 (252,072sq mi) leydi din edi woodi nyooile ɗuɗɗe ɗeri bo ɗi ɓure ɗuɗirka jairi e ta wuttudu woyla e ɗembo fombina faaro hirna, e ɗen nyolde Hindu kush ɗun henɗi hakkuɗe maajun e ko yaari 2021. Ɗuɗirka ummatore maari yaari miliyan 40.2 ɗen eɗun maɓɓodi e lasgi mawɗi lesdi ɗun Baano ɓe pashtuns, Tajik, Hazaras e Uzbek, Kabul kanje ke gelle ɓurɗe mawgu lesdi ɗin ɗenbo kanje gooni jonde gelle mawɗe laamu lesdi ɗun.
Ɗemle e lasgi[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]
Yimɓe Afganistan e ɗen maari ɗemle e lasgi ɗuɗɗi. Pushtuns manɓe goni lasgol ɓurgol mawgu latti kamɓe ngon 39% ɗun ɗuuɗirka ummatore lesdi ɗin (les wiigo liuutuugo laanyowo ngo 2019 ɗun horeeji Asiya) Hai Tajik (ko forsiwans) latti ɓe koochi 37% ɗun ummatore lesdi ɗin luttuɗe ɗen mawɗi lasgi tati tokkuɓe gaɗa hamɓe ngoni Tajik, Hadaras e Uzbek. E woodi ɓeddago lasgi kanji sappo e hanɓe ma eɓa ɗer ɗemle arduje ɗembo ko ɗeye ɗun inni inɗe maaɓe eder mantinare lesdi Afganistan.
Ɗemle sappoje sappo ɗen e Pashto hanje ke ɗemle ngomnaati e Afganistan e ɗuun wolda e Bolle ko ɓuri go’o un huuɗe lattatiɗun ba ɗiyam jemma kautuɗan gelle dari un wolde komoye e komoye e gelle Kabul den bo e ɓurdun ɗuuɗuki e gattuti woyla e woyla faaro hirna lesdi ɗun. Nanooɓe bolle dari ɗun ko ɓene lasgi e ɗun noddiraɓe forsiwan.
Pashto kanuun woni bolle Pashtu ɗun usl haidan ɗudɓe eder maɓɓe e ɓe ekkito bolle Pashto. Hai dai fuu enon Pashtus ɓe lattake ɓe ɓurgo ɗuuɗuki e siyasawal Afganistan ɗuuɓi aru, aru. Dari lattake wolde ɗe ɗun ɓuri yiɗuuki wolwiroɓe bolle dari ɓe nyaari 78% ɗun yimɓe leydi ɗin (Litlz) e wiigo CIA World Factbook yimɓe ɓe ɗun hoo’ata e jonde wolde leydi ɗun enon bo wolde ɓe e wolde dari ɓe nyaari 78% ɗun yimɓe lesdi ɗin ɗen hamɓe ɗuri hooshi e dau bolle leydi ɗun ɗenbo Pushto ebe goodi 50%, Uzbek 10%, Innglishi 5%, Turkmen 2%, Urdu 2%, Pashayi 1%, Nuristani 1%, Larabawankore 1%, e Balochi 1% (2021 est) e woodi bo pamare-pamare ɗemle gebal der haae Uzbek, Turkmen, Balochi, Pashayi e Nuristani wolde ko famuki Hindustani (Urdu-Hindi) inare e ɗuun ɗun waadi e goɗɗun geɓol Saboe wartuki dogguɓe waduɓe Hijra Afganistan gada Pakistan e ɗenbo anɗiraki fimiji-fimiji ɗi Bollywood. Haa e hande woɓɓe gada ɗer ummatore yimɓe lesdi eɓe faama inglishire ɗen eɗun heeɓa yiɗago gada nduungu 2000 woɓɓe ɓe Afganistan eɓe ɓawii bolle Ruslankar e ɗun ekkitoɓe ɗun gongirla ngomnati eder 1980.
Nassiji[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]
![]() | |
---|---|
Afganistan | Armaaniya | Aserbayjan | Banngladesh | Ciina | East Timor | Japan | Jorjiya | Kammbooja | Laos | Monngoliya | Nepal | Roosiya | Sinngapuur | Tailannde | Turkiya | Wiyetnam |